We leven in woelige tijden. Ik ben niet de eerste die dat zegt en zal voorlopig ook niet de laatste zijn. Mensen hebben amper nog een sociaal vangnet; je moet je plan trekken. Je moet daarnaast ook perfect opvoeden, al dat zorgen mag het liefst niet al te zichtbaar zijn en je werk mag er onder geen beding onder leiden. Ondertussen leef je in een huis dat je soms amper kan betalen, is er geen plaats in de crèches, zitten de kleuterklassen overvol, zijn er onvoldoende leerkrachten (of staan uit noodzaak onbekwame mensen voor de klas), is de gas- en elektriciteitsfactuur amper te betalen en laten de flexibele werkuren je in alle eerlijkheid ook niet bepaald even op adem te komen. We kleven er gemakkelijk veel diagnoses op: burn-out, parentale burn-out, TATT-syndroom.
Noem het zoals je wilt: pijn, onmacht en woede schreeuwen om aandacht.
Tegelijkertijd fluistert de markt ons toe dat de oplossing binnen handbereik is: een vijfwekenprogramma voor vrouwen en moeders, een achtwekenprogramma voor het neurodivergente kind, een power call of een cursus die ons belooft sterker te maken – dat laatste voor slechts een paar euro.
Maar wat zegt het over ons, over onze maatschappij, dat we onze diepste gevoelens reduceren tot een product?
Het is verleidelijk, dat pakketje kracht, mooi verpakt en binnen enkele klikken te bestellen. Vandaag 33 euro, vanaf morgen 330 euro.
Maar waar blijft de ruimte en tijd om echt stil te staan bij wat die pijn ons wil vertellen?
Zijn we vergeten dat het verlangen – en het tekort dat daarmee gepaard gaat – ons wezenlijk menselijk maakt? Onze pijn oplossen door het aan te kopen, of erger, te “overwinnen” in ruil voor een QR-code naar zelfvertrouwen, is als je het mij vraagt een erg gevaarlijke illusie.
Als de wereld wankelt, zoals nu, met de heropleving van conservatieve waarden die vrouwen terugduwen in traditionele rollen en een maatschappij die krakend ik haar voegen nog net wat harder duwt op de knop van “je staat er alleen voor en moet het zelf doen” worden gevoelens van onmacht en woede vaak sterker. Het is begrijpelijk dat we een houvast zoeken, maar de oplossing ligt niet in de snelle belofte van commerciële coaching en therapie.
Integendeel, het is juist die onrust, die emotioneel knagende pijn, die uitnodigt tot onderzoek. Welk verhaalt schuilt achter onze klachten? Wanneer zijn die ontstaan? Waarom zijn die ontstaan? Wat zegt het over onszelf? Over onze geschiedenis? Over waar we naar verlangen?
Die vragen worden zelden gesteld in de coachingcultuur. Ik durf dat zeggen want ik sprak reeds met vele coaches die bij me supervisie volgen. De focus ligt op actie, anders denken, transformatie, empowerment – maar amper op introspectie. Wat ons verkocht wordt, is quasi nooit echte verandering, maar een tijdelijke afleiding. Een oppervlakkige pleister (waarvan ik wil aannemen dat je daarnaar snakt!), terwijl de wonde blijft etteren. En ja, misschien voelt het dan even alsof je controle hebt, alsof je genoeg bent, maar zodra de dagelijkse realiteit weer binnensijpelt en de vijf weken om zijn, sta je opnieuw oog in oog met datzelfde gevoel van tekort.
Wat ik het pijnlijkst vind aan deze cultuur van commerciële beloftes, is de manier waarop ze onze kwetsbaarheden exploiteert. De angst dat we niet genoeg zijn, de woede dat onze stem niet gehoord wordt, de pijn van een onveilig gevoel, de medisch onverklaarbare fysieke klachten, onze nood om ons huis de hele tijd schoon te hebben en houden, het niet meer uit je zetel geraken – het zijn allemaal complexe emoties die ons iets belangrijks willen leren. Maar in plaats van een uitnodiging tot diepgang worden ze ingezet als marketingtools. We worden aangespoord om onze emoties te zien als een “geschenk” – niet omdat ze ons dichter bij onszelf brengen, maar omdat ze ons naar de betaalpagina leiden.
“Start met beter ademen en voel de rust terugkeren”, “Boek nu je wandelcoaching en hervind je tweede adem”, “Ceremoniële cacao , uw humeur verbetert gegarandeerd”, “Maak komaf met je burn-out in 12 gesprekken”
“Abonnement Vrouwencirkels”, “1350 euro voor 10 coachingsessie; in te brengen als zelfstandige”
Vanuit mijn vak kan ik alleen maar zeggen: die gevoelens van pijn, woede en onmacht die ons soms overspoelen, zijn niet zomaar lastige obstakels die we uit de weg moeten ruimen. Ze vertellen ons iets – over wie we zijn, wat we missen, waar we naar verlangen. Het is alsof ze een vinger wijzen naar plekken in ons leven die aandacht nodig hebben. Maar dat vergt tijd, geduld, en soms iemand die met je meekijkt en helpt begrijpen wat er onder die emoties ligt.
Het probleem met die snelle oplossingen is dat ze je verleiden om die boodschap van je emoties en klachten te negeren. Het is alsof je een alarm uitschakelt zonder te kijken waar de brand is. Dat kan even rust geven, maar het lost helaas het echte probleem niet op.
Wat we vaak vergeten, is dat ongemak en onrust niet slecht zijn. Ze mogelijks uiterst moeilijk te (ver)dragen, dat wel. Maar ze zijn in eerste instantie een uitnodiging. Niet om meteen iets te ‘fixen’, maar om stil te staan, te luisteren naar wat er in je leeft, en te onderzoeken wat dat betekent voor jou. Dat is geen makkelijke weg, maar het is wél een weg die je naar een ander leven brengt waar de zwaarte lichter voelt en beter gedragen kan worden; klachten kantelen dan, kunnen verdwijnen.
En dat is precies wat een Lacaniaanse blik ons leert: om niet weg te rennen van dat ongemakkelijke tekort, maar er bij te gaan zitten en het te durven aankijken. Want echte groei laat zich niet in vijf weken of tien weken vastleggen. Echte verandering begint waar je jezelf toelaat om ongemakkelijk te zijn, om de pijn en de woede niet te laten exploiteren, maar ze te zien voor wat ze zijn: tekenen van leven, van verlangen, van potentieel.
In 2025, wens ik u tijd en ruimte om te gaan zitten bij wat het écht is dat er speelt. Ik wens u mensen om u heen die graag zien, ik wens u een klein maar steunend netwerk toe, een plek in de kinderopvang, leerkrachten voor uw kinderen die met passie hun vak weten over te brengen en ergens een vuurtje aansteken bij hen. Ik wens u betaalbare facturen, ik wens dat er elke dag met respect en waardigheid met jou wordt omgegaan, ik wens je de courage om “nee” te zeggen tegen wat niet goed is voor je. Ik wens dat de intimiteit van u emotionele wereld met de grootst mogelijke zorg wordt benaderd. Ik wens dat uw zwaarte lichter wordt.
Comments