Emotionele onvolwassenheid en intimiteit: waarom de liefde soms verstikt

Soms voelt liefde als een puzzel waarvan de stukken niet lijken te passen. Een partner die je niet begrijpt, intieme momenten die leeg aanvoelen, en een groeiend besef dat je ergens jezelf bent kwijtgeraakt. Voor vrouwen die zijn opgegroeid met emotioneel onvolwassen ouders is dit vaak geen toeval. Het kan een patroon zijn, een herhaling van een dynamiek die diep in het verleden is geworteld. Deze emotionele onvolwassenheid en intimiteit blijken vaak nauwer verbonden dan we beseffen.Maar wat betekent liefde dan eigenlijk? En waarom voelt ze zo vaak als een worsteling?

Jacques-Alain Miller stelt dat liefde een poging is om dat wat ontbreekt te vullen. Liefde zegt: "Ik hou van jou zoals je bent, maar ook om wat je mist." In dit missen schuilt echter zowel het verlangen als het gevaar. Als jouw eigen geschiedenis is gekenmerkt door emotionele leegte, kan liefde een verlengstuk worden van die oude wond. In plaats van een wederzijdse ontmoeting, wordt liefde een zoektocht om jezelf in de ander te vinden – of vervelende, jezelf in de ander te verliezen.

Lacan stelde dat elk mens wordt gekenmerkt door een fundamenteel gevoel van tekort. Dit tekort, het idee dat we nooit compleet zijn, is wat ons verlangen voedt. Maar datzelfde tekort kan ook verstikkend werken in relaties. Wanneer je onbewust een partner kiest die jouw leegte weerspiegelt – of probeert jouw leegte te vullen – verliest liefde haar speelsheid en kwetsbaarheid. Hier ontstaat het spanningsveld tussen emotionele onvolwassenheid en intimiteit: in plaats van een dans tussen twee mensen, wordt het een gevecht tegen jezelf. De liefde, je hebt intussen nog meer begrepen dat het een complex en in-gewikkeld iets is.

Een partner als spiegel van het verleden

Als je bent opgegroeid met ouders die emotioneel onvolwassen waren, heeft dat invloed op wat jij ziet als liefde. Je hebt mogelijks geleerd dat liefde iets is wat je moet verdienen: door te zorgen, door je aan te passen, door jezelf weg te cijferen. Miller wijst erop dat liefde in essentie een erkenning van onze onvolledigheid is, maar wanneer deze onvolledigheid wordt overgenomen door oude patronen, liefde eerder als een last voelt dan als een bevrijding.

Misschien herken je het:

- Je kiest voor een partner die, net als je ouders, emotioneel ontoegankelijk is. Niet omdat je dat wilt, maar omdat het vertrouwd voelt.

- Je intieme leven verandert in een taak. Je probeert constant te voldoen aan wat de ander nodig heeft, terwijl jouw eigen verlangens langzaam verdwijnen.

- Je voelt je uitgeput, gevangen in een relatie waarin je wel aanwezig bent, maar nooit écht gezien wordt.

Freud’s categorisering van vrouwen als "moeder, hoer, of minnares" klinkt ouderwets, maar blijft ongemerkt invloed uitoefenen. Zonder dat je het doorhebt, pas je jezelf misschien aan aan een van deze rollen, hopend dat dit de weg naar liefde zal openen.

Wat gebeurt er met de intimiteit?

Wanneer jouw relatie wordt gedomineerd door oude patronen en rollen, raakt intimiteit verstikt. Letterlijk. Miller benadrukt dat liefde kwetsbaar is en altijd met een zekere onzekerheid gepaard gaat. Maar als jouw partner jouw leegte weerspiegelt, wordt die onzekerheid ondraaglijk. Emotionele onvolwassenheid en intimiteit raken verstrikt in elkaar. Intimiteit – fysiek en emotioneel – wordt een bron van spanning in plaats van verbinding.

- Seks kan mechanisch voelen, alsof je een rol speelt in plaats van echt aanwezig te zijn.

- Je kan je afgesloten voelen van jouw eigen lichaam, alsof je verlangens ergens diep weggestopt zijn.

- Je kan merken dat je meer geeft dan je ontvangt, terwijl je steeds minder energie overhoudt voor jezelf.

Een nieuwe kijk op liefde en verlangen

Hoe kun je dit patroon doorbreken? Miller’s visie op liefde biedt een belangrijk inzicht: liefde is niet het oplossen van wat ontbreekt, maar het omarmen ervan. Dit betekent niet dat je genoegen moet nemen met minder, maar dat je jezelf mag toestaan om te onderzoeken wat jouw verlangen werkelijk is. In dit proces mag je de band tussen emotionele onvolwassenheid en intimiteit onder ogen zien – en opnieuw bepalen wat liefde voor jou mag betekenen.

1. Stop met jezelf als oplossing te zien

Liefde is geen project. Je bent niet verantwoordelijk voor de leegte van je partner, net zoals hij niet verantwoordelijk is voor die van jou. De eerste stap is erkennen dat je een eigen plek hebt, los van de ander.

2. Herken jouw eigen verlangen

Lacaniaans gezien is verlangen geen simpel antwoord, maar een zoektocht. Wat wil jij? Niet wat de ander van je vraagt, maar wat jouw eigen diepste verlangens fluisteren. Dit is geen snelle oefening, maar een proces van ontdekken en herontdekken.

3. Geef ruimte aan onzekerheid

Liefde is nooit zeker. Dat is precies haar kracht. Door de controle los te laten en te accepteren dat liefde soms ongemakkelijk en ongrijpbaar is, ontstaat er ruimte voor échte intimiteit.

Voorbij rollen, naar jezelf

Jacques-Alain Miller beschrijft liefde als "het aanbieden van dat wat we niet hebben aan degene die het niet is." Dit klinkt misschien abstract, maar het is een radicale uitnodiging om jezelf te zijn in al je onvolledigheid. Liefde vraagt niet dat je een rol speelt – moeder, minnares, hoer – maar dat je je laat zien zoals je bent.

Wanneer intimiteit verstikt raakt, hoeft dat geen definitief einde te zijn. Het is een signaal om opnieuw te kijken. Naar jezelf, naar jouw geschiedenis, en naar wat liefde voor jou betekent. Emotionele onvolwassenheid en intimiteit hoeven geen onontkoombare combinatie te zijn. Liefde is nooit perfect, maar het kan wél bevrijdend zijn. De vraag is niet wat jouw partner nodig heeft, maar wat jij jezelf wilt gunnen. Wat ontbreekt, mag er zijn. Want in dat ontbreken ligt de sleutel tot verlangen – en misschien ook tot échte liefde.

Bronnenlijst

1. Lacan, J. (1998). The Four Fundamental Concepts of Psychoanalysis. New York: W.W. Norton & Company.

2. Miller, J.-A. (2011). The Logic of Love in Psychoanalysis. In Lacanian Ink, 37.

3. Gibson, L. (2000). Adult Children of Emotionally Immature Parents. Oakland, CA: New Harbinger Publications.

4. Mitchell, J. (1974). Psychoanalysis and Feminism: Freud, Reich, Laing, and Women. New York: Pantheon Books.

5. Perel, E. (2017). The State of Affairs: Rethinking Infidelity. New York: Harper.