Dagenlange afzondering, urenlange fixatie en verplichte kalmerende medicatie. Het is een schrijnende realiteit die Brenda Foyen moest ondergaan nadat ze met een postpartum psychose twaalf jaar geleden in de psychiatrie belandde. In 2020 en 2023 zou dat opnieuw het geval zijn. Ze schreef er een boek over (Kortsluiting in mijn hoofd, 2016). Haar verhaal, vandaag opnieuw in de krant DeMorgen, laat zien hoe ver de geestelijke gezondheidszorg in ons land soms tekortschiet. Brenda heeft besloten haar ervaring niet in stilte te laten verdwijnen; ze start een crowdfunding om de misstanden via een rechtszaak aan de kaak te stellen.
Als moeder, vrouw en therapeut raakt Brenda's verhaal me. Het moederschap brengt al genoeg uitdagingen met zich mee zonder de extra last van een psychische crisis. Een postpartum psychose is een ernstige aandoening die vaak acuut optreedt na de bevalling, en kan leiden tot verwarring, hallucinaties, en extreme stemmingswisselingen. Het vereist zorg en begrip, geen strafmaatregelen.
In de psychiatrie worden patiënten als Brenda niet weinig behandeld met methoden die meer kwaad dan goed doen. Uiteraard vind ik dat we de veiligheid van mensen moeten garanderen. Maar het afzonderen van patiënten, hen fysiek fixeren en de agressieve act waarbij 12 mensen op een medemens zitten om dan vervolgens een spuit medicatie in zijn of haar bil te duwen creëert meer wel dan niet een omgeving van angst en wantrouwen. Het tegenovergestelde van wat ze op dat moment nodig hebben. Het is een schending van hun waardigheid en doet geen recht aan de complexiteit van hun psychische problemen.
De lacaniaanse psychoanalyse biedt een ander perspectief op geestelijke gezondheid en behandeling. Abe Geldhof, een prominente stem binnen deze stroming, benadrukt het belang van luisteren naar de patiënt. Lacan leerde ons dat taal en communicatie fundamenteel zijn voor het begrijpen van de menselijke psyche. Psychische problemen ontstaan vaak uit innerlijke conflicten die hun wortels hebben in onze diepste verlangens en angsten. Het is door het praten, door het verwoorden van onze ervaringen, dat we tot inzicht en genezing kunnen komen.
Geldhof bekritiseert de methoden die focussen op het onderdrukken van symptomen in plaats van het inzetten op het begrijpen van hun oorzaak. De aanpak waarbij patiënten zoals Brenda worden vastgebonden en op agressieve wijze worden gedwongen tot medicatie, ontneemt hen de mogelijkheid om te spreken, om gehoord te worden. Het is een vorm van geweld die het lijden alleen maar vergroot.
In mijn praktijk zie ik dagelijks vrouwen die worstelen met complexe gevoelens rondom het moederschap. Sommigen hebben te maken met postnatale depressies, kenden psychoses, anderen krijgen te maken met angststoornissen, dysfunctionele gezinnen en families of onverwerkte trauma's. Wat zij nodig hebben, is een ruimte waar ze zich veilig voelen om hun verhaal te vertellen. Een plek waar ze niet worden veroordeeld of gestraft voor hun kwetsbaarheid, maar waar ze worden ondersteund in hun zoektocht naar begrip en herstel.
Brenda’s moed om haar verhaal te delen en actie te ondernemen, dwingt ons om de staat van onze geestelijke gezondheidszorg kritisch te bekijken. Het dwingt ons om na te denken over hoe we omgaan met kwetsbare individuen in onze samenleving. Het is tijd dat we luisteren naar mensen zoals Brenda, dat we hun stem laten doorklinken in het beleid en de praktijk van de psychiatrie. Het ontbreken daarvan is niet alleen een probleem van de Belgische psychiatrie. Nog geen uur geleden sprak ik met een lokale Canadees die vertelde hoe de straten vandaag bevolkt worden door mensen die kampen met psychoses en twee dagen na opname gewoon weer op dezelfde straat worden gezet waar ze in eerste instantie door de politie van werden geplukt. Wie er medicatie weigert wordt op straat gezet. Ook dat is een probleem.
We moeten weg van een systeem dat patiënten met z’n alleen doorheen eenzelfde systeem tracht te duwen, die mensen straft voor hun kwetsbaarheid en naar een benadering die empathie en begrip centraal stelt. Een benadering die erkent dat ieder mens, ongeacht zijn of haar psychische toestand, recht heeft op waardigheid en respect. Brenda’s strijd is een oproep aan ons allemaal om te vechten voor een menselijkere, meer empathische benadering van geestelijke gezondheidszorg. Een benadering die luistert naar het verhaal achter de symptomen en de mens ziet in plaats van de ziekte.
Het is mijn hoop dat Brenda’s inspanningen leiden tot verandering, zodat de verhalen van andere vrouwen, van onze dochters en kleindochters in de toekomst anders klinken. Dat zij, in plaats van afzondering en fixatie, de ruimte krijgen om te spreken, te helen en opnieuw te bloeien. Want dat is wat elke moeder, elke vrouw, elke mens verdient.
Comments